Minder belastende diagnostiek in blaas-, nier- en prostaatkanker

Richard Zieren
Arts-onderzoeker

Sinds begin 2018 doe ik, met steun van Cure for Cancer, onderzoek aan ‘The Brady Urological Institute’ in het Johns Hopkins ziekenhuis in Baltimore, VS. In mijn laboratorium wordt, onder leiding van Dr. Kenneth Pienta, gewerkt aan het beter begrijpen van het ontstaan en uitzaaien van prostaat-, blaas- en nierkanker. Naast het vergroten van de kennis over urologische kanker in het lab, vinden wij het belangrijk een brug te slaan naar de dagelijkse patiëntenzorg. Bijvoorbeeld door het onderzoeken van nieuwe biomarkers. In het algemeen is een biomarker een stofje dat informatie kan geven over de aanwezigheid van ziekte, de ernst van ziekte of het effect van een behandeling.

Een van de biomarkers waarnaar we onderzoek doen zijn circulerende tumorcellen (CTC). Dit zijn kankercellen die zich via de bloedbaan verplaatsen en op afstand uitzaaiingen kunnen vormen. De CTC slaagt hier vaker niet in dan wel, maar door goed te kijken naar wanneer een CTC wel een uitzaaiing vormt leren we veel over dat proces. Om het daadwerkelijk in de praktijk te kunnen gebruiken is er nog een aantal beperkingen.

Een ander voorbeeld van biomarkers zijn exosomen, celblaasjes die een stuk kleiner zijn dan een cel. Relatief kortgeleden is ontdekt dat deze celblaasjes als communicatiemiddel fungeren en dat ze opdrachten kunnen overbrengen de ene naar de andere cel. Kankercellen kunnen dit gebruiken om hun omgeving naar hun hand te zetten en ontvankelijker te maken voor uitzaaiingen. In urologische kankers is nog relatief weinig onderzoek gedaan naar de ‘boodschappen’ die exosomen bij zich dragen. Hoewel het technisch erg uitdagend is en er nog veel stappen te nemen zijn, zie ik het als een kansrijk onderwerp om veel vooruitgang te boeken in de kennis over kanker. Als we vastgesteld hebben welke boodschappen belangrijk zijn voor het ontstaan van kanker kunnen we verder met het onderzoeken van de relatie met de ernst van de ziekte en het effect van behandeling. Een groot voordeel is dat het in de toekomst eenvoudig te testen valt met een bloedafname of urineonderzoek.